مانور هایملیخ چیست و چه اهمیتی دارد؟

خفگی ناشی از ورود جسم خارجی به راه تنفسی، یکی از موقعیت های اضطراری است که می تواند در عرض چند دقیقه جان فرد را تهدید کند. در چنین شرایطی، دانستن روش های اولیه نجات، به ویژه مانور هایملیخ (Heimlich Maneuver)، می تواند تفاوت میان مرگ و زندگی باشد.
اما هایملیخ چیست؟ این روش چگونه انجام می شود و در چه افرادی قابل استفاده است؟ در این مقاله از آمبولانس خصوصی آرمان به طور کامل و دقیق به بررسی مانور هایملیخ خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است، در صورتی که با مطالعه این مقاله همچنان موفق به اجرای این تکنیک نشدید، توصیه می‌ شود از متخصصان مجرب کمک بگیرید و در صورت نیاز، برای تسریع در رسیدگی، درخواست اعزام آمبولانس خصوصی نمایید.

آموزش مانور هایملیخ

مانور هایملیخ یک تکنیک حیاتی در کمک های اولیه است که هدف آن خارج کردن جسم خارجی از راه هوایی فوقانی است، به خصوص در مواقعی که فرد به دلیل ورود جسمی به حلق یا نای دچار خفگی می شود. این روش توسط دکتر هنری هایملیخ (Henry Heimlich) جراح آمریکایی ابداع شد و از آن زمان تاکنون به عنوان یکی از موثرترین روش های نجات خفگی در سراسر دنیا به رسمیت شناخته شده است.
در این مانور، با وارد کردن فشار سریع و کنترل شده به شکم فرد، باعث افزایش فشار درون قفسه سینه می شویم تا هوای موجود در ریه ها به طور ناگهانی از دهان خارج شده و جسم گیر کرده را با خود به بیرون ببرد. این عمل می تواند در عرض چند ثانیه جان فرد را نجات دهد.

اهمیت مانور هایملیخ واقعی در نجات جان انسان ها

اجرای درست و به موقع هایملیخ می تواند جان فرد را از مرگ حتمی نجات دهد. به ویژه در محیط هایی مانند رستوران ها، مهدکودک ها، مدارس، خانه های سالمندان و حتی منازل، وقوع خفگی بر اثر بلع غذا یا اشیای کوچک بسیار رایج است. با آموزش این روش به عموم مردم، به ویژه والدین، معلمان و کارکنان رستوران ها، می توان آمار مرگ و میر ناشی از خفگی را تا حد چشمگیری کاهش داد.
از جمله مزایای این روش می توان به اجرای سریع، بدون نیاز به تجهیزات خاص و قابل اجرا بودن توسط افراد غیر پزشک اشاره کرد. به همین دلیل، در اکثر دوره های آموزش کمک های اولیه، روش هایملیخ به عنوان یکی از بخش های اصلی آموزش داده می شود.

باز کردن راه هوایی خانم باردار یا فرد چاق در هنگام خفگی

در مانور هایملیخ در افراد باردار در هنگام خفگی دستانتان را کمی بالاتر از محل معمول قرار دهید که دقیقاً زیر استخوان جناغ سینه و بالای محل اتصال دنده‌های پایینی است. سپس با قدرت دستانتان را به داخل سینه فشار داده و سریع به سمت بالا بکشید. این حرکت را تکرار کنید تا شیء یا غذایی که مجرای تنفسی را مسدود کرده خارج شود. مانور هایملیخ در افراد چاق نیز دقیقاً به همین روش انجام می‌شود.

روش انجام مانور هایملیخ (مانور شکمی)

مانور هایملیخ در بزرگسالان

برای اجرای هایملیخ در بزرگسالان مراحل زیر را باید به دقت رعایت کرد:

1. از پشت به فرد نزدیک شوید و پای خود را کمی باز کنید تا تعادل داشته باشید.
2. دستان خود را دور کمر فرد حلقه کنید و یک مشت دست خود را کمی بالاتر از ناف قرار دهید.
3. کف دست دیگر را روی مشت قرار داده و به صورت سریع و محکم به سمت داخل و بالا فشار وارد کنید.
4. این حرکت را پشت سرهم انجام دهید تا جسم از گلوی فرد خارج شود یا علائم بهبود مشاهده گردد.
5. در صورتی که فرد بیهوش شد، بلافاصله باید عملیات احیا (CPR) را آغاز کنید.

مانور هایملیخ در کودکان

مانور هایملیخ در کودکان بالای یک سال مشابه بزرگسالان است، با این تفاوت که باید با دقت و نیروی کمتر انجام شود تا به اندام های داخلی کودک آسیبی وارد نشود. بدن کودک را در حین اجرای مانور باید به خوبی کنترل کرد تا حرکت ناگهانی نداشته باشد.

مانور هایملیخ در نوزادان

در نوزادان زیر یک سال، اجرای مانور هایملیخ (هایملیخ نوزاد) متفاوت است:

1. نوزاد را به گونه ای روی ساعد خود بخوابانید که صورت او رو به پایین و پایین تر از سطح بدن باشد.
2. پنج ضربه محکم ولی کنترل شده با کف دست به پشت نوزاد بین دو کتف وارد کنید.
3. سپس نوزاد را برگردانید و با دو انگشت اشاره و میانی، پنج فشار کوچک به سینه (زیر خط نوک سینه ها) وارد کنید.
4. این روند را تا زمانی که جسم خارج شود یا فرد متخصص برسد، ادامه دهید.

مانور هایملیخ برای چه کسانی ممنوع است؟

افرادی هستند که انجام این تکنیک برای آنها مناسب نیست یا باید با تغییراتی اجرا شود. این افراد عبارتند از:

• نوزادان زیر یک سال (باید روش خاص نوزادان استفاده شود)
• زنان باردار (فشار به شکم ممکن است خطرناک باشد)
• افراد چاق شدید (اجرای مانور نیازمند تغییر محل فشار است)
• افراد بیهوش (باید احیای قلبی-ریوی صورت گیرد)

در این موارد، فرد آموزش دیده باید تشخیص دهد که چه روشی برای نجات جان مناسب تر است.

مانور هایملیخ در افراد چاق

در شرایطی که فرد دچار اضافه وزن شدید یا چاقی مفرط باشد، اجرای مانور هایملیخ باید با تغییر موقعیت فشار انجام شود. در این حالت، به جای فشار به شکم، فشار به قسمت بالایی قفسه سینه (استخوان جناغ) وارد می شود تا از فشار به اندام های داخلی جلوگیری شود. گاهی لازم است فرد را بنشانید یا بخوابانید تا بتوانید راحت تر مانور را انجام دهید.

مانور هایملیخ در افراد باردار

برای مانور هایملیخ در افراد باردار نیز باید از فشار به ناحیه شکم خودداری کرد. بهترین محل برای وارد کردن فشار، قسمت میانی قفسه سینه است. استفاده از حرکات مشابه CPR می تواند راه حل مناسبی برای خروج جسم خارجی باشد. البته اگر بارداری در مراحل پایانی باشد، مراجعه سریع به اورژانس ضرورت دارد.

مانور هایملیخ در افراد بیهوش

در صورتی که فرد دچار بیهوشی شده باشد، دیگر امکان اجرای مانور شکمی وجود ندارد. در این حالت باید سریعاً وضعیت تنفس و نبض فرد بررسی شده و اگر تنفس وجود ندارد، عملیات احیا شامل ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی آغاز شود. مانور هایملیخ در افراد بیهوش تنها زمانی مطرح است که بیهوشی لحظه ای و موقت باشد و امکان برگشت سریع هوشیاری وجود داشته باشد.

انجام مانور شکمی (هایملیخ) در چه گروه هایی ممنوع نیست؟

به طور کلی این مانور در موارد زیر مجاز و توصیه شده است:

• بزرگسالان هوشیار
• کودکان بالای یک سال که دچار انسداد تنفسی شده اند
• افرادی که علائم خفگی دارند ولی هنوز واکنش نشان می دهند

در این گروه ها، اجرای فوری مانور می تواند مانع از بروز صدمات مغزی یا مرگ شود.

روش هایملیخ چیست و چگونه تمرین کنیم؟

این تکنیک شامل فشاری ناگهانی به شکم برای ایجاد جریان هوای مصنوعی و خارج کردن جسم از نای است. تمرین این روش از طریق دوره های آموزشی کمک های اولیه، کارگاه های حضوری و استفاده از آدمک های آموزشی امکان پذیر است. همچنین فیلم های آموزشی معتبر نیز می توانند در درک بهتر مراحل کمک کنند. توصیه می شود تمامی اعضای خانواده با این روش آشنا شوند.

هایملیخ کیست؟

دکتر هنری هایملیخ، پزشک و جراح آمریکایی در دهه ۱۹۷۰، این روش را معرفی کرد و از آن زمان به بعد، این تکنیک در سراسر جهان به عنوان یکی از موثرترین روش های نجات خفگی مورد استفاده قرار گرفته است. هایملیخ پزشکی بود که با نوآوری خود جان میلیون ها نفر را نجات داد. بسیاری از نهادهای بهداشتی و درمانی جهان به یاد او، این روش را به نامش نامگذاری کرده اند.

جمع بندی

در شرایط بحرانی که فردی به دلیل ورود جسم خارجی به راه تنفس دچار خفگی شده باشد، دانستن اینکه مانور هایملیخ چیست و چگونه باید اجرا شود، اهمیت فراوانی دارد. این روش ساده ولی بسیار کاربردی، یکی از ارکان اصلی کمک های اولیه در موقعیت های خطرناک است. با یادگیری آن می توان در کوتاه ترین زمان جان یک انسان را نجات داد. البته توجه به گروه های خاص و شرایط ویژه مانند بارداری، نوزادی و چاقی مفرط، برای اجرای صحیح این تکنیک الزامی است.

پیشنهاد مطالعه : اقدامات لازم برای درد قفسه سینه

سوالات متداول

آیا مانور هایملیخ در نوزادان همانند بزرگسالان است؟

خیر. مانور هایملیخ در نوزادان باید با روش های خاص و بدون وارد کردن فشار زیاد انجام شود تا آسیبی به بدن نوزاد وارد نشود.

آیا مانور هایملیخ در افراد باردار خطر دارد؟

بله، اگر فشار به شکم وارد شود ممکن است خطراتی برای جنین ایجاد شود. در مانور هایملیخ در افراد باردار باید فشار به قفسه سینه وارد شود.

در صورت بیهوشی فرد، باز هم می توان مانور هایملیخ را انجام داد؟

خیر. در این شرایط باید از احیای قلبی-ریوی (CPR) استفاده کرد. مانور هایملیخ در افراد بیهوش قابل انجام نیست.

آیا هر کسی می تواند مانور هایملیخ را انجام دهد؟

بله، اما آشنایی با مراحل صحیح و تمرین کافی برای اجرای مانور هایملیخ واقعی اهمیت زیادی دارد.

آیا انجام اشتباه این مانور می تواند آسیب بزند؟

بله، در صورتی که بدون آموزش کافی اجرا شود، ممکن است به اندام های داخلی آسیب وارد شود، به ویژه در کودکان یا افراد باردار و چاق.